تذکره

پدیده ی نفاق از خطرناک ترین پدیده­ها به شمار می آید؛ چرا که فرد منافق با نقاب دوستی ظاهر می­گردد و با همین ظاهر آراسته و خیر خواهانه، زهر کینه­ی خویش را بر پیکر امت اسلامی وارد می­سازد.

در خطرناک بودن این پدیده همین بس که پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله وسلم) بیشتر از آنکه از خطر کفار برای امت خویش نگران باشند، از خطر منافق نگران بودند، چنانکه در این زمینه چنین فرمودند:

«إِنِّی لَا أَخَافُ عَلَى أُمَّتِی مُؤْمِناً وَ لَا مُشْرِکاً... وَ لَکِنِّی أَخَافُ عَلَیْکُمْ کُلَّ مُنَافِقِ الْجَنَانِ -  عَالِمِ اللِّسَانِ-  یَقُولُ مَا تَعْرِفُونَ وَ یَفْعَلُ مَا تُنْکِرُونَ.»

بر امتم از مؤمن و مشرک هراسى ندارم، بلکه هراس من از منافقی است که درونى دو چهره، و زبانى عالمانه دارد، گفتارش دلپسند و رفتارش زشت و ناپسند است.

خداوند متعال در سوره توبه اوصاف منافقان را اینگونه بیان می­فرماید:

«الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمُنْکَرِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَ یَقْبِضُونَ أَیْدِیَهُمْ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ إِنَّ الْمُنافِقِینَ هُمُ الْفاسِقُونَ»

1 -  آنها مردم را به «منکرات» تشویق، می­کنند: (یَأْمُرُونَ بِالْمُنْکَرِ).

2 -  از «نیکی ها» باز مى‏دارند (وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ).

3 -  آنها دست دهنده ندارند، بلکه «دستهای شان را مى‏بندند»، نه در راه خدا انفاق مى‏کنند، نه به کمک محرومان مى‏شتابند و نه خویشاوند و آشنا از کمک مالى آنها بهره مى‏گیرند (وَ یَقْبِضُونَ أَیْدِیَهُمْ).

آنها (منافقان) چون ایمان به آخرت و نتائج و پاداش «انفاق» ندارند، در بذل اموال سخت بخیلند، هر چند آنها براى رسیدن به اغراض شوم خود، اموال فراوانى خرج مى‏کنند و یا به عنوان ریاکارى بذل و بخششى دارند، اما هرگز از روى اخلاص و براى خدا دست به چنین کارى نمى‏زنند.

4 -  تمام اعمال و گفتار و رفتارشان نشان مى‏دهد که «آنها خدا را فراموش کرده‏اند» و نیز وضع زندگى آنها نشان مى‏دهد که «خدا هم آنها را از برکات و توفیقات و مواهب خود فراموش نموده» یعنى با آنها معامله فراموشى کرده است و آثار این دو فراموشى در تمام زندگى آنان آشکار است (نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ).

بدیهى است نسبت «نسیان» به خدا به معنى فراموشى واقعى نیست، بلکه کنایه از این است که با آنها معامله شخص فراموشکار مى‏کند، یعنى هیچگونه سهمى از رحمت و توفیق خود براى آنها قائل نمى‏شود.

5 -  منافقان فاسقند و بیرون از دائره اطاعت فرمان خدا (إِنَّ الْمُنافِقِینَ هُمُ الْفاسِقُونَ).