چند آیه از قرآن کریم در باره اهل بیت (علیهم السّلام)

پیامبـر اکرم(ص) فرمـود: ((مـن دو چیز گرانمایه در میان شما به یادگار مى نهم:

کتاب خدا و خاندانـم. ایـن دو هرگز از یکدیگر جدا نمـى شـوند تا آنکه در قیامت کنار حوض کوثر بر مـن وارد آیند.)) ایـن حدیث به حـدیث ثقلیـن معروف شـد و تمـام فـرقه هاى مسلمیـن آن را در کتب معتبر خویـش نقل کردند; اما به فرموده خمینى کبیر ((خودخـواهان و طاغوتیان قرآن کریـم را وسیله اى ساختند براى تداوم بخشیدن به حکومتهاى غاصب و ضد قرآنى خویـش و مفسران حقیقى قرآن و آشنایان به حقایق آن را, که سراسـر قـرآن را از پیامبـر اکرم(ص) دریافت کرده بـودند, با بهانه هاى گونه گـون عقب زدنـد و با تـوطئه کثیف خـود, در حقیقت قـرآن را از صحنه خـارج کـردنـد.))

ممکـن است بپرسید: آیا فهم قرآن تنها در تـوان معصومان (علیهم السلام) است و دیگـر مردم حق ندارنـد, بـدون مـراجعه به روایات اهل بیت, از قـرآن بهره گیـرنـد؟ در پاسخ بایـد گفت: ما ماننـد اخبـارىها نیستیـم که فهم قـرآن را یکسـره مخصــوص اهل بیت (علیهم السلام) بدانیـم; بخشى از آیات محکمات و بینات نامیده مى شـود و هر کـس, به شرطـى که با زبان عربـى و شاءن نزولها و یک سلسله مباحث لازم دیگر به طـور صحیح آشنایى کافى داشته باشد مى تـواند از آن بهره گیـرد; امـا مـى دانیـم که آیـات قـرآن دو دسته انـد: محکمــات و متشابهات. براى فهم آیات متشابه جز تمسک به راسخان در علـم اهل بیت (علیهم السلام) راهى نیست.

      طبق تصریح شیعه و سنـى, قرآن کریـم در مـوارد متعددى به مقام و مـوقعیت اهل بیت (علیهم السلام) و عصمت و طهارت و ولایت آنها اشاره کرده است. در ایـن فرصت, آن دسته از روایات سالار شهیـدان حضرت ابى عبدالله الحسیـن(ع) در باره برخى از آیات قرآن کریـم, که در خصـوص اهل بیت عصمت (علیهم السلام) وارد شده, مـورد تـوجه قرار مى دهیم و جانهاى خـود را با کلمات نـورانى آن فاتح اقلیـم وجود جلایى دیگر مى بخشیم. 1زبان مـن زبون و خامه ام خام1چه گویـم در مقام آن دلارام1 بایـد تـوجه داشت که در برخـى از روایات, آن حضـرت تنها راوى حـدیث است که از پیـامبـر اکـرم(ص) یــا امیـرمـومنان(ع) نقل مـى کنـد; ولـى ما تنها به روایاتـى اشـاره مى کنیـم که در آن امام(ع) خـود سخنى فرمـوده یا پرده از حقیقتى بـرداشته است. البته ایـن سخـن با نقل مـواردى که آن حضرت از رسـول اکرم یا امیرمومنان مطلبى پرسیده و سپـس پرسـش و پاسخ را باز گفته است, منافات ندارد; زیرا به هر حال خـود حضرت در متـن جریان حضـور داشته است. به هر ترتیب امام حسین(ع) در ایـن دسته از روایات به تبییـن بطنـى از بطـون قرآن پـرداخته, از تاءویل, تفسیـر یا شـاءن نزول آیات پـرده بـرمـى دارد و گـاه بـراى بیان حقیقتى به آیه استدلال مى کند.

اهل‏ بیت پیامبر علیهم ‏السلام ؛ مفسّران آگاه به تمام قرآن

مقدّمه

«اهل ‏بیت» را در لغت، به ساکنان خانه و کسان آن معنا کرده‏اند(1) و در عرف اهل تسنّن، به خانواده و خویشاوندان پیامبر علیهم ‏السلام گفته مى‏شود.(2) برخى اهل‏بیت النبى علیهم ‏السلام را به همسران، دختران و داماد آن حضرت، على علیه‏السلام معنا کرده‏اند.(3) در اصطلاح شیعه، که برگرفته از روایات است(4)، از اهل‏بیت پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله دخت گرامى وى، حضرت فاطمه علیهاالسلام و داماد وى حضرت على علیه‏السلام و یازده امام معصوم از نسل آن دو بزرگوار علیهم االسلام اراده مى‏شود. در این مقاله منظور از «اهل‏بیت پیامبر علیهم‏ السلام »، امام على و یازده امام معصوم پس از ایشان است.

قرآن و فهم آن

گرچه قرآن کریم به حسب اوصافى که خود براى خویش ذکر کرده، بیان،(5) تبیان،(6) کتاب مبین،(7) به زبان عربى آشکار(8) و براى پند گرفتن سهل و آسان(9) است، ولى هر اندیشمند بصیرى که اندک آشنایى با قرآن و معارف آن داشته باشد، به خوبى مى‏داند که علوم و معارف قرآن کریم سطوح و مراتب گوناگونى دارند و دلالت آیات کریمه بر آن معارف از لحاظ ظهور و خفا یکسان نیست. دلالت آیات بر بخشى از معارف آشکار و نمایان و فهم آن براى عموم آسان و هر کس با زبان عربى آشنا باشد، بدون نیاز به تفسیر مى‏تواند آن معارف را از قرآن کریم فرا گیرد. اما فهمیدن بخش عمده‏اى از معارف آن براى بسیارى از افراد، هرچند از ادبیات عرب هم بهره وافرى داشته باشند، بدون تفسیر میسّر نیست و فهم و درک آن‏ها از عبارات و الفاظ قرآن وابسته به تفسیر است و همین نیاز موجب شده که در طول تاریخ قرآن، همواره افرادى به تفسیر آن بپردازند و مفسّران زیادى پدید آیند و کتاب‏هاى تفسیرى فراوانى تألیف کنند.

اهل بیت (عترت) پیامبر چه کسانی هستند؟

ابن عباس می‌گوید: 
روزی رسول خدا برای ما خطبه‌ای خواند و فرمود:«. . . ای گروه مردم! اهل بیت من اقوام نزدیک من و فرزندانم هستند. آنها گوشت و خون منند. از شما در روز قیامت درباره آنها سؤال می‌شود. بدانید که با آنها چه رفتاری خواهید داشت. هر کس آنها را آزار کند مرا آزار کرده و هر کس به آنها ستم کند به من ستم کرده است. یاری آنها یاری من و عزّت آنها عزّت من است. هر کس «هدایت» را از غیر آنها طلب کند، مرا تکذیب کرده است. از خدا بترسید، که هر کس با آنها دشمنی کند من با او دشمنم و هر کس را که من دشمن او باشم وای بر او!» 

آل محمد در تفسیر فخر رازی

فخر رازی یکی از علمای بزرگ اهل تسنّن است که در کتاب تفسیرش می‌گوید:«آل محمد یعنی کسانی که بیشترین تعلّق را به رسول خدا دارند و شکی نیست که علی و فاطمه و حسن و حسین به او از سایرین نزدیک‌ترند. و این امری بسیار معلوم و متواتر است که آنها آل محمدند. اگر کسی بگوید آل محمد بستگان پیامبرند، باز هم آن چهار نفر خواهند بود. و اگر کسی بگوید آل محمد امّت پیامبرند، باز هم آن چهار نفر آل محمد هستند. پس در هر حال، علی و فاطمه و حسن و حسین، آل محمد هستند.»